Afrika kıtasının güneyinde yer alan Güney Afrika Cumhuriyeti, Namibya, Botsvana, Zimbabve, Mozambik ve Esvatini’ye komşudur ve güney doğusunda Hint Okyanusu, güney ve güney batısında Atlas Okyanusu bulunmaktadır. Hint ve Atlas okyanuslarına kıyısı olması, Güney Afrika’yı deniz ticaretinde stratejik bir geçiş noktası yapmaktadır. Etnik, kültürel ve doğal çeşitlilik açısından zengin bir yapıya sahiptir. Ülke, sadece coğrafi değil, aynı zamanda politik ve ekonomik açıdan da Afrika kıtasının en etkili ülkelerinden birisi olarak gösterilebilir. Türkiye’nin 1,5 katı kadar bir büyüklükte olan ülke, geniş çayırlar, platolar kısmen çöller ve dağlarla kaplıdır. Batı kıyılarında balıkçılık faaliyetleri önemli bir yer tutmaktadır. Su yetersizliği ülkenin en önemli kıtlıklarından birisidir. Güney Afrika, gelişmiş ekonomisi, finansman ve sanayi altyapısı ve alım gücünün yüksekliği yanında bölgedeki merkezi konumu ve tercihli ticaret anlaşma ve düzenlemeleri ile Sahra Altı Afrika ülkelerine, AB ve ABD pazarlarına gümrüksüz ve daha kolay giriş olanağı sağlaması nedeniyle önemli bir ülkedir.
GSYİH’sinin büyük bir kısmını finansal hizmetler, sigortacılık, ulaştırma ve haberleşme sektörlerinden alan Güney Afrika, 400 milyar $’ın üstünde GSYİH değeri ve uzun yıllardır nadiren negatif büyüme oranı gösteren küçük ama istikrarlı bir büyüme yapısına sahip, 60 milyonun üzerindeki nüfusuyla kişi başına GSYİH değeri 7 Bin dolar seviyelerini görmüş gelişmekte olan bir Afrika ülkesidir. Ülkede tek haneli enflasyon oranı makroekonomik bir problem olarak algılanmasa da yüzde 30’lu seviyelerin üzerindeki yüksek işsizlik oranları en önemli istikrarsızlık göstergelerinden biri olarak görülmektedir. IMF’in 2024 yılı için tahminlerine göre, Güney Afrika 196 ülke arasında milli gelir düzeyi açışından 40. büyük ekonomi, kişi başına düşen milli gelir açısından ise 107. sırada yer alması beklenmektedir. İşsizliğin en yüksek olduğu ülkeler arasında ise 2. sırayı alacağı öngörülmektedir.
Güney Afrika, dünyada gelir dağılımı adaletsizliğinin en yüksek olduğu ülkelerden biri olarak görülmektedir. Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını çekmekte zorlandığı söylenilebilir. Bununla birlikte ülkedeki yolsuzluklar, suç oranlarının yüksekliği ve hiv/aids gibi hastalıkların yaygınlığı mücadele edilmesi gerekli alanları oluşturmaktadır. Güney Afrika, 2021 yılı insani gelişmişlik endeksine göre 191 ülke arasında 109. sırada, 2023 yılı ekonomik serbestlik endeksine göre 176 ülke arasında 116. Sırada, küresel rekabetçilik açısından 2019 yılında 141 ülke arasında 60. sırada, iş yapma kolaylığı açısından 2020 yılında 190 ülke arasında 84. sırada yer almaktadır.
Dünya Bankası istatistikleri, Güney Afrika’nın toplam ihracatının 2023 yılında 124 milyar doları aştığını toplam ithalatının ise 124 milyar dolar seviyelerine yaklaştığını göstermektedir. En fazla dış ticaretini Çin ile yapan ülkede, ABD ve Almanya diğer en fazla dış ticaret ortakları olarak yer almaktadır. Güney Afrika’nın ihracatında, doğal veya kültür incileri ile değerli metaller ve taşlar en önemli ürün grubu olarak dikkat çekmektedir. Bu kategoride, 2023’te ülke yaklaşık 20 milyar dolar ihracat gerçekleştirmiştir. Mineral yakıtlar ve yağlar, yaklaşık 23 milyar dolar değeriyle Güney Afrika’nın ithalatında en yüksek paya sahip kategori olarak ilk sırada yer almaktadır.
Sahraaltı Afrika’da Türkiye’nin en önemli ticaret ortağı olarak görülen Güney Afrika, 2023 yılında 426 milyon dolar ihracata karşılık Türkiye’den 915 milyon dolar ithalat gerçekleştirdiği anlaşılmaktadır. Türkiye’nin 2023 yılı ihracatında 60., ithalatında ise 50. sırada yer alan Ülke, resmi kaynaklarda Türkiye’nin ihracatı için “hedef pazar” olarak değerlendirilmektedir. İki ülke coğrafi olarak birbirlerine uzak konumlarda olsalar da ekonomik ve siyasi işbirlikleri açısından potansiyeli olan ülkeler olarak görülmektedir. Güney Afrika’nın Türkiye’den önemli ithalat kalemleri arasında olan kazanlar, bakır ve bakırdan eşyalar, demir ve çelikten eşyalar, giyim eşyaları ve aksesuarları, özellikle Kahramanmaraşlı sanayiciler tarafından değerlendirilebilecek ve ticareti yapılabilecek ürün grupları olarak değerlendirilebilir.
İki ülke arasında ticaret, yatırım, enerji, güvenlik gibi ortak çıkarların geliştirilebilmesi ve daha güçlü bir iletişim ağı oluşturulabilmesi için, yüksek düzeyli stratejik işbirliği mekanizmaları tesis edilebilir. Gümrük vergilerinin ve ticaret prosedürlerinin azaltılması ve dış ticaretin kolaylaştırılması ile ekonomik işbirliğinin derinleştirilebilmesi adına serbest ticaret anlaşması yapılabilir. Yatırım fırsatlarının tanıtılması ve iş adamlarının yeni girişimler geliştirebilmesi adına ortak iş forumları ve ticaret ziyaretleri organize edilebilir. Bilimsel hareketliliği teşvik ederek öğrenci ve akademisyenlerin değişim programlarının geliştirilmesi, ortak araştırma projeleri ve akademik işbirliklerinin güçlendirilmesi adına girişimlerde bulunulabilir.
